Lịch Sinh Hoạt Của Bé 1 Tuổi
Sinh nhật 1 tuổi là một cột mốc quan trọng không chỉ đối với bé mà còn đối với cả gia đình. Đây là dịp đặc biệt đánh dấu một năm đầu tiên của bé trên thế giới, một năm tràn đầy những kỷ niệm đáng nhớ và những bước phát triển quan trọng. Đối với nhiều gia đình, sinh nhật 1 tuổi không chỉ là một buổi tiệc mừng mà còn là thời điểm để nhìn lại hành trình yêu thương và chăm sóc, cũng như chứng kiến sự phát triển vượt bậc của bé từ khi chào đời đến hiện tại.
Vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu nhóm BC
Viêm màng não do não mô cầu khuẩn có diễn tiến nguy hiểm, để lại di chứng nặng nề, gây tử vong nhanh chóng. Ai cũng có thể mắc viêm màng não nhưng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là đối tượng có nguy cơ cao nhất. Với các bệnh lây qua đường hô hấp như cúm, viêm phổi, ho gà,… bên cạnh việc tiêm vắc xin, có thể hạn chế nguy cơ mắc bệnh bằng cách rửa tay, che mũi miệng khi ho… Nhưng với viêm màng não do não mô cầu, tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất.
Vi khuẩn N. meningitidis là tác nhân chính gây viêm màng não do não mô cầu, hiện có 13 nhóm huyết thanh của N. meningitidis đã được xác định, 6 tuýp trong số đó (A, B, C, W, X và Y) thường gặp nhất và có thể gây dịch, điều may mắn là hiện nay cả 6 tuýp này đã có vắc xin phòng ngừa. Vắc xin VA-Mengoc-BC (Cu Ba) phòng viêm màng não mô cầu tuýp B,C được chỉ định tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi – người lớn 45 tuổi).
Các mũi tiêm cho trẻ từ 1 tuổi trở lên bố mẹ cần biết thêm
Bên cạnh tuân thủ lịch tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi được WHO khuyến cáo, tất cả trẻ em cần được tiêm chủng nhiều mũi tiêm quan trọng ở nhiều mốc thời gian vàng để phòng nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, bảo vệ sức khỏe, tính mạng và tương lai.
Dưới đây là các mũi tiêm cho trẻ từ 12 – 24 tháng tuổi mà Ba Mẹ cần biết thêm:
Danh mục các vắc xin quan trọng cho trẻ từ 2 – 5 tuổi không được bỏ lỡ:
Giai đoạn từ 2 đến 5 tuổi: Vắc xin Vaxigrip Tetra (Pháp)/ Influvac Tetra (Hà Lan)/ GCFLU Quadrivalent (Hàn Quốc) phòng bệnh cúm (Tiêm nhắc lại hàng năm).
Xem thêm chi tiết ở: Lịch tiêm chủng cho trẻ từ 1 đến 10 tuổi chi tiết theo Bộ Y tế
Vắc xin BCG phòng Lao liều sơ sinh
Tiêm vắc xin phòng lao liều sơ sinh (BCG – Việt Nam) cho trẻ sơ sinh là cách giúp trẻ phòng ngừa bệnh, tránh những ảnh hưởng đến phổi, xương, hạch bạch huyết, hệ thần kinh, tim và các cơ quan khác, gây tử vong. Theo WHO, Việt Nam là nước có gánh nặng bệnh lao khá cao, đứng thứ 15/30 nước có số người mắc bệnh lao cao nhất trên toàn cầu. Ở giai đoạn chưa có vắc xin lao, thế giới từng xem bệnh lao là “tứ chứng nan y”.
Vắc xin BCG được chỉ định tiêm cho trẻ sơ sinh càng sớm càng tốt (tiêm ngay trong 24 giờ đầu sau sinh) nếu trẻ đủ cân nặng trên 2kg và >= 34 tuần tuổi (tính cả tuổi thai) và sức khỏe ổn định. Vì một số lý do nào đó khiến trẻ không thể tiêm trong vòng 24 giờ đầu sau sinh thì trẻ vẫn có thể tiêm vắc xin BCG trong năm đầu đời.. Vắc xin có hiệu quả cao trong phòng ngừa các bệnh nguy hiểm do vi khuẩn lao, trong đó có lao màng não với độ bảo vệ lên tới 80%.
Vắc xin BCG là vắc xin có trong chương trình TCMR quốc gia và tiêm chủng dịch vụ. Trong trường hợp trẻ chưa được tiêm vắc xin Lao sau khi sinh ở bệnh viện hay trạm y tế địa phương, phụ huynh có thể đưa bé đến tiêm vắc xin Lao tại Hệ thống tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được có miễn dịch sớm, tránh nguy cơ bệnh tật. Hiện VNVC đang miễn phí tiêm vắc xin Lao tất cả các ngày cho trẻ, giúp Ba Mẹ thuận tiện trong việc sắp xếp thời gian đi tiêm phòng, đặc biệt với mong muốn thúc đẩy tỷ lệ bao phủ vắc xin Lao tại Việt Nam.
Vắc xin sởi – quai bị – rubella
Sởi – Quai bị – Rubella là 3 bệnh do virus và rất dễ lây lan với tỷ lệ tử vong đáng kể. Trẻ nhỏ dưới 1 tuổi nếu Sởi – Quai bị – Rubella dễ trở nặng hơn bởi các triệu chứng bệnh dễ bị bỏ qua. Trong giai đoạn các bệnh hô hấp đang tăng cao, nguy cơ dịch chồng dịch khiến các triệu chứng, biến chứng diễn tiến nặng hơn.
Do vậy, tiêm vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella sớm cho trẻ 9 tháng tuổi và các đối tượng dễ tổn thương là biện pháp đơn giản, an toàn và hiệu quả nhất để chặn đứng nguy cơ nhiễm và lây lan bệnh. Hiện nay, VNVC đang có 2 loại vắc xin phòng Sởi – Quai bị – Rubella là Priorix (Bỉ) và MMR II (Mỹ) với phác đồ 2 mũi cách nhau 3 tháng, hoặc hẹn mũi 2 lúc 4-6 tuổi. Trong đó Priorix có thể tiêm cho trẻ 9 tháng tuổi, còn vắc xin MMR II (Mỹ) tiêm cho trẻ 12 tháng tuổi. Trong thời điểm có dịch sởi, các cơ quan y tế địa phương có thể khuyến cáo tiêm chủng vắc xin sởi MMR II (Mỹ) cho trẻ từ 6 – 12 tháng tuổi. Với lịch tiêm này, trẻ nên tiêm mũi thứ 2 lúc 12 – 15 tháng tuổi và tái chủng lúc 4 – 6 tuổi.
Bệnh viêm gan được coi là “sát thủ thầm lặng” với các triệu chứng khó phát hiện nếu không xét nghiệm máu. Đến khi phát hiện, hầu hết bệnh nhân đã ở giai đoạn mãn tính, xơ gan, xơ gan mất bù, ung thư gan… Ngoài viêm gan B, viêm gan A cũng là bệnh lý cần được quan tâm và có cách ngăn ngừa phù hợp, bởi dù hiếm gặp, bệnh vẫn có khả năng dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.
Cách để phòng viêm gan A, B hiệu quả là tiêm vắc xin. Vắc xin viêm gan B giúp giảm tỷ lệ ca mắc phải và biến chứng gây ra, nhất là ở trẻ sơ sinh trong những giờ đầu sau sinh. VNVC có đầy đủ vắc xin phòng viêm gan A Havax (Việt Nam) và Avaxim 80U (Pháp), vắc xin viêm gan B Engerix B (Bỉ), Euvax B (Hàn Quốc), Heberbiovac (Cuba) và Gene-HBvax (Việt Nam). Đặc biệt, vắc xin Twinrix (Bỉ) là vắc xin duy nhất phòng được cả 2 bệnh viêm gan A và viêm gan B chỉ trong một mũi tiêm, miễn dịch bảo vệ vượt trội và lâu dài.
Vắc xin 6 trong/ 5 trong 1
Bạch hầu, uốn ván, ho gà, bại liệt, viêm gan B, viêm phổi, viêm màng não do H.influenzae tuýp B là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và rất phổ biến. Vacxin 6 trong 1 hiện đang có 2 loại là Infanrix Hexa (Bỉ) và Hexaxim (Pháp), giúp chặn đứng 6 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trên trong 1 mũi tiêm, giảm số mũi tiêm từ 12 còn 3 mũi, so với việc tiêm vắc xin đơn lẻ, tiết kiệm được thời gian, giảm số lần tiêm cho trẻ.
Với vắc xin 5 trong 1, trong chương trình TCMR có vắc xin (ComBE Five) được tiêm cho trẻ từ 2 tháng tuổi để phòng ngừa 5 bệnh truyền nhiễm phổ biến gồm: Bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm màng não mủ/viêm phổi do vi khuẩn HiB và viêm gan B. Còn trong chương trình tiêm chủng dịch vụ có vắc xin 5 trong 1 Pentaxim (Pháp). Tuy nhiên, cần lưu ý nếu tiêm vắc xin 5 trong 1 Pentaxim thì cần bổ sung thêm mũi viêm gan B đơn.
Vắc xin 6 trong 1/ 5 trong 1 là mũi tiêm rất cần thiết, đây là vắc xin có giới hạn thời gian trong lịch tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi, do đó Ba Mẹ cần ghi nhớ để kịp cho trẻ có miễn dịch trong những năm đầu đời.
Theo dõi sau tiêm tại điểm tiêm và khi về nhà
Trẻ được tiêm, uống vắc xin cần được theo dõi tối thiểu 30 phút tại cơ sở tiêm chủng và khi về nhà. Nếu phát hiện các triệu chứng bất thường như nôn trớ, thở nhanh/ngắt quãng, thở khò khè, da mẩn đỏ, sốt… cần báo ngay cho nhân viên y tế gần nhất.
Bên cạnh đó, trẻ em cần tiếp tục được theo dõi tình trạng sức khỏe tại nhà ít nhất 48 giờ (2 ngày) tiếp theo sau khi tiêm, đặc biệt theo dõi vào ban đêm. Người theo dõi phản ứng sau tiêm cho trẻ em phải là người lớn có đầy đủ kiến thức để có thể phát hiện sớm và xử trí kịp thời khi có tình huống khẩn cấp. Các tiêu chí cần theo dõi bao gồm:
Nếu có bất kỳ lo lắng nào, cha mẹ nên đưa bé đến các cơ sở y tế để được khám và xử trí. Nhiều triệu chứng có thể do bệnh lý trùng hợp với thời điểm tiêm chủng nên cha mẹ không nên chủ quan.